Смяротнасць вырасла ў 2 разы, інфекцыі — у 10: якую статыстыку хаваюць улады

У 2021 годзе беларусы паміралі часцей, чым у пік кавіду ў 2020 годзе. Улады спрабуюць прыхаваць дэмаграфічную катастрофу, таму так і не адкрылі статыстыку па смяротнасці на Белстаце.

Еўрарадыё даведалася, што ў некаторых населеных пунктах смяротнасць за апошнія некалькі гадоў павялічылася ў разы. Нараджальнасць пры гэтым зніжаецца. Таму многія населеныя пункты сутыкаюцца з дэпапуляцыяй — па сутнасці з паступовым выміраннем. Пра гэта самі мясцовыя ўлады паведамляюць у “Профілях здароўя” гарадоў. Яны павінны весці такія профілі ў рамках міжнароднага праекта СААЗ “Здаровыя гарады”. Некаторыя з дакладаў працягваюць публікавацца нават пасля таго, як Белстат схаваў звесткі. Праўда, захоўваюцца яны як найдалей ад галоўных старонак выканкамаў.

Расказваем, ад чаго часцей за ўсё паміраюць беларусы і які па праўдзе дэмаграфічны крызіс.
 

Лічбы пераўзыходзяць дакавідавыя ўдвая

У Брэсцкай вобласці даступныя дадзеныя па Драгічыне. Там каэфіцыент смяротнасці працаздольных людзей у 2021 годзе аказаўся больш чым у два разы вышэйшы за ўзровень 2019 года. Паводле Белстату, каб палічыць каэфіцыент смяротнасці, колькасць памерлых дзеліцца на сярэднегадавую колькасць насельніцтва ў канкрэтным месцы. Затым гэтая лічба памнажаецца на тысячу. Так атрымліваецца каэфіцыент, які выражаецца ў праміле. Чым ён вышэйшы, тым горш справы са смяротнасцю.

Такім чынам, у Драгічыне ў 2019 годзе ён склаў 3,3 праміле. У 2020 годзе — 4,5. У 2021 — 7.

Каэфіцыент нараджальнасці на 1000 чалавек пры гэтым зменшыўся з 12,7 у 2019 годзе да 10,2 у 2021 годзе.

Часта публікавалі дадзеныя чыноўнікі Віцебскай вобласці. Згодна з імі, у Бешанковічах смяротнасць і да кавіда была высокай.

У 2019 годзе агульны каэфіцыент смяротнасці, гэта значыць не толькі па людзях працаздольнага ўзросту, склаў 21,79 праміле. Часам у справаздачах адзначаецца і канкрэтны лік памерлых. У Бешанковічах у 2019 годзе гэта 331 чалавек. У 2020 годзе каэфіцыент смяротнасці дасягнуў 23,53 праміле (памерла 328 чалавек). У 2021 годзе — 29,98 (392 чалавекі).

Мяркуючы па прааналізаваных справаздачах, беларусы па ўсёй краіне часцей за ўсё паміраюць ад хвароб сістэмы кровазвароту. Другое месца звычайна займаюць новаўтварэнні.

У Мёрах таксама хутка расце смяротнасць. Яе каэфіцыент у 2019 годзе — 12 праміле (95 чалавек). У 2020 годзе — 15,2 (120 чалавек). У 2021 годзе — 21,8 (171 чалавек).

Улады Лепеля прыводзяць каэфіцыент агульнай смяротнасці толькі за 2021 год.

— Паказчык смяротнасці ў 2021 годзе павялічыўся на 14,2 адсотка і склаў 18,12 на 1000 насельніцтва, што з'яўляецца самым высокім паказчыкаў за апошнія чатыры гады, — гаворыцца ў справаздачы.
 

Захворванне на інфекцыі вырасла ў 5-10 разоў

Пастаўскі райвыканкам паведамляе, што сярэдні прырост смяротнасці ў Паставах за апошнія пяць гадоў складае 15,3%, але каэфіцыент не называе.

Жыхары Паставаў часцей за ўсё сутыкаюцца з хваробамі сістэмы кровазвароту, злаякаснымі новаўтварэннямі і хваробамі органаў дыхання. За 2020 і 2021 год чыноўнікі не змаглі палічыць дакладны тэмп росту інфекцыйных і паразітарных хвароб, бо павелічэнне было ў 5-10 разоў.

У Расонскім раёне ў 2021 годзе каэфіцыент смяротнасці дасягнуў 24,6. Гэта на 18,7% больш, чым у 2019 годзе.

— У структуры прычын агульнай смяротнасці па Расонскім раёне першае месца належыць захворванням, якія адносяцца да класа хвароб сістэмы кровазвароту (52,9%). Прычына "новаўтварэнні" займае другое месца (15,4%). На трэцім месцы — прычына "старасць" (12,2%). На чацвёртым месцы ў структуры агульнай смяротнасці — хваробы нервовай сістэмы (6,3%), — адзначана ў "Профілі здароўя".

У гарадскім пасёлку Шаркаўшчына каэфіцыент смяротнасці ў 2021 годзе быў 20,1. Гэта на 199% вышэй паказчыка смяротнасці ў 2015 годзе. Пры гэтым нараджальнасць у Шаркаўшчыне скарацілася больш чым удвая:

У Гомельскай вобласці поўныя дадзеныя ёсць па Добрушу. Каэфіцыент агульнай смяротнасці там вырас амаль напалову ў параўнанні з дакавідавым годам.

У 2019 годзе ён склаў 14,3 праміле (памёр 261 чалавек). У 2020 годзе — 16,7 (памерла 302 чалавекі). У 2021 годзе — 22,4 (памерла 405 чалавек).

Паміраюць тут таксама часцей за ўсё ад хвароб кровазвароту — 61,9% у 2021 годзе. Другое месца — новаўтварэнні (11,3%). І толькі потым старасць (10,1%).

Значна вырасла смяротнасць у Мінскай вобласці. У Барысаўскім раёне каэфіцыент смяротнасці ў 2019 годзе быў 8,92. У 2020 годзе — 16,11. У 2021 годзе — 19,66.

Нараджальнасць пры гэтым зніжаецца:

У самім горадзе Барысаў у 2019 годзе ўзровень смяротнасці апынуўся 11,5 праміле. У 2020 годзе — 14,66. У 2021 годзе — 18,16.

У Стоўбцах у 2019 годзе каэфіцыент смяротнасці склаў 8,9. У 2020 годзе ён падняўся да 10,9. У 2021 годзе ён быў ужо 14.

У Мар'інай Горцы ў 2019 годзе ўлады расказалі пра паказчык смяротнасці ў 13,9 праміле. У 2020 годзе — 18,5. У 2021 годзе — 18,3.

У гарадскім пасёлку Свіслач тая ж тэндэнцыя — у 2021 годзе смяротнасць яшчэ вышэйшая, чым у кавідны год. У 2019 годзе яна склала 9 праміле. У 2020 годзе — 12,8. А ў 2021 годзе — 18,1.

У Пухавіцкім раёне паказчык быў высокім яшчэ ў 2019 годзе — 15,7 праміле. У 2020 годзе ён дасягнуў 16,9. А ў 2021 годзе — 19,5.

Пры гэтым нараджальнасць у Мар'інай Горцы, Свіслачы і па ўсім Пухавіцкім раёне альбо зніжаецца, альбо нестабільная:

Беларусы фактычна выміраюць — чыноўнікі пішуць пра дэпапуляцыю

Некаторыя выканкамы перасталі публікаваць дадзеныя разам з Белстатам. Або выдавалі профілі здароўя, але ўдакладнялі, што афіцыйных звестак аб смяротнасці за апошнія гады няма. Аднак па старых профілях здароўя відаць, што смяротнасць расла і ў іншых населеных пунктах Беларусі.

Напрыклад, у Гарадоцкім раёне агульная смяротнасць у 2019 годзе была 21 праміле, а ў 2020 — 22,3.

У Докшыцах у 2019 годзе — 20,7, а ў 2020 годзе ўжо 26.

У Вушачах ў 2019 годзе — 24 (311 памерлых). А ў 2020 годзе — 25,4 (326 памерлых).

У гэтых населеных пунктах таксама паміраюць часцей ад праблем з сістэмай кровазвароту або ад новаўтварэнняў. З 2018 года ў Докшыцах лінія “старасць” зусім знікла з графіка асноўных прычын смяротнасці.

У Петрыкаўскім раёне ўлады даюць справаздачу аб зніжанай смяротнасці, калі глядзець на каэфіцыент, але колькасць памерлых там павялічвалася. У 2019 годзе каэфіцыент смяротнасці па раёне склаў 25,4 (659 памерлых). У 2020 годзе каэфіцыент — 21,2, а памерлых — 692.

У "Профілі здароўя" Лоева дадзеныя толькі па колькасці памерлых і за няпоўныя гады. За першае паўгоддзе 2021 года там памерла 52 чалавекі, а за шэсць месяцаў 2022 года — 106 чалавек.

У Клімавічах таксама расце колькасць смерцяў. У 2019 годзе паказчык смяротнасці быў 17,8 (429 памерлых). У 2020 годзе — 18,5 (441 памерлых).

Высокая смяротнасць і ў Смаргоні. Каэфіцыент у 2020 годзе склаў 17,4 праміле (880 памерлых). У 2021 года — 19,6 (988 памерлых).

У Алекшыцах, дзе ў пачатку 2020 года жыло ўсяго 1247 чалавек, смяротнасць адна з самых высокіх з тых, што ўдалося знайсці ў справаздачах мясцовых уладаў. У 2019 годзе каэфіцыент смяротнасці там склаў 21,8 (27 памерлых). У 2020 годзе — 28,1 (35 памерлых).

— З прычыны “старасць” памёр 1 чалавек, — гаворыцца ў справаздачы за 2020 год.
 
У Заслаўі каэфіцыент смяротнасці склаў 10,8 у 2019 годзе, а ў 2020 — 11,2.

У Жодзіне паказчык смяротнасці ў 2019 годзе — 9,57 праміле (619 памерлых). У 2020 годзе — 11,36 (737 памерлых).

— Індыкатарам дэмаграфічнай бяспекі з'яўляецца каэфіцыент дэпапуляцыі (колькасць памерлых у адносінах да ліку тых, хто нарадзіўся). Гранічна крытычнае значэнне яго не павінна перавышаць адзінку для таго, каб перакрывалася натуральнае змяншэнне насельніцтва. Аднак, з прычыны неспрыяльнай эпідэміялагічнай абстаноўкі, звязанай з распаўсюджваннем каранавіруснай інфекцыі ў 2020 годзе, каэфіцыент дэпапуляцыі склаў 1,25 (у 2019 годзе – 0,88), — пішуць чыноўнікі ў “Профілі здароўя” Жодзіна.

Аб дэмаграфічным крызісе і дэпапуляцыі зазначалася таксама ў іншых справаздачах. Напрыклад, у Гарадоцкім раёне і Лепелі.