23 чэрвеня ў Вялікабрытаніі пройдзе рэферэндум аб выхадзе каралеўства з Еўрапейскага саюза. Брытанская газета Financial Times у пачатку 2016 года праводзіла апытанне сярод больш чым ста эканамістаў. Тры чвэрці з іх выказалі меркаванне, што Brexit (скарачэнне ад словаў “Britain” і “exit” — выхад Вялікабрытаніі) будзе мець кепскія наступствы ў сярэднетэрміновай перспектыве. І толькі на думку 8% апытаных, краіна выйграе ад выхаду.
Аналітыкі выдання Financial Times спрагназавалі тры магчымыя сцэнары, якія чакаюць краіну ў выпадку выхаду з ЕС. Публікуем вытрымкі з артыкула газеты (пераклад — Еўрарадыё).
Росквіт Брытаніі
Выхад праходзіць сістэматычна, паступова, краіна пазбягае ўзрушэнняў у кароткатэрміновай перспектыве, а ў сярэднетэрміновай жыхароў каралеўства чакае эканамічны росквіт.
Аналітыкі мяркуюць, што такі сцэнар магчымы пры захаванні чатырох умоў. Па-першае, зніжэнне цяжару абмежавальных законаў Еўрасаюза. Па-другое, для ўсталявання кантролю над сваімі межамі краіна мусіць увесці ўласную міграцыйную палітыку, якая адменіць прыярытэты для грамадзян ЕС. Таксама неабходная адмова ад выплаты 13 мільярдаў фунтаў сяброўскага ўнёску ў бюджэт ЕС. І самае галоўнае — прадухіленне зрыву гандлёвых сувязяў з ЕС, да якіх Вялікабрытанія прыладзілася за 40 гадоў. Краіна мусіць стварыць новыя гандлёвыя пагадненні з ЕС, ЗША, Індыяй, Кітаем, Японіяй і Аўстраліяй. Рабіць гэта трэба тэрмінова: у 2014 годзе больш за палову гандлёвага абароту Брытаніі прыпадала на ЕС, гандаль з яшчэ 60 краінамі вызначаецца дамовамі, падпісанымі з ЕС.
Разам з тым, некаторыя эканамісты ставяць пад сумнеў магчымасць такога сцэнару. “Спыненне вольнага перамяшчэння тавараў і людзей і разам з тым вызваленне ад знешніх тарыфаў ЕС — невыканальная мара”, — кажа прафесар Уорвікскага ўніверсітэта Нік Крафтс. Каб заставацца ў межах адзінага рынку, Брытаніі давядзецца прыняць правілы ЕС, уключаючы свабоднае перамяшчэнне людзей.
Сама газета рэзюмуе, што Брытанія наўрад ці зможа наладзіць гэткі ж шчыльны гандаль з трэцімі краінамі, які цяпер існуе з ЕС. Гэтак жа малаверагодна, што краіне ўдасца захаваць такі ж доступ да адзінага рынку Еўрасаюза, скараціўшы рэгуляцыю і трансфер грашовай масы.
Хваравіты пераход
Выхад з ЕС багаты на рызыкі і, магчыма, прынясе брытанскай эканоміцы цяжкі ўдар, але пасля стварэння новых эканамічных і палітычных сувязяў узровень жыцця па-за Еўрасаюзам вернецца да ранейшага.
На думку аналітыкаў, знаходжанне ў ЕС не з’яўляецца найважнейшым складнікам эканамічнага росквіту Брытаніі. Так, гандаль і эканамічныя сувязі з ЕС пацерпяць, але наўзамен палепшацца адносіны з іншымі краінамі. Астатнія асноўныя параметры эканамічнага росту — інвестыцыі, канкурэнцыя, высокакваліфікаваны персанал ды інавацыі — застануцца нязменнымі.
У той жа час выхад з ЕС увядзе брытанскую эканоміку ў перыяд нявызначанасці, які працягнецца да таго часу, пакуль не будуць створаныя новыя сувязі з Бруселем і з краінамі па-за Еўрасаюзам. Гэта створыць нестабільны перыяд нізкіх інвестыцый, які балюча ўдарыць па брытанскім фунце.
Існуе нямала эканамістаў, якія лічаць, што Вялікабрытанія без асаблівых праблем зможа існаваць і па-за ЕС, прыводзячы ў якасці прыкладу Нарвегію і Швейцарыю. Але яны прызнаюць, што для захавання глыбокіх і шырокіх гандлёвых сувязяў з саюзам давядзецца выконваць многія цяперашнія нормы Еўрасаюза.
Многія эканамісты лічаць, што Брытаніі не ўдасца абысціся праблемамі выключна пераходнага перыяду. Інвестыцыі рэзка скароцяцца, і разам з імі надоўга знізяцца і тэмпы эканамічнага росту. На рашэнне нават часовых праблем пойдуць гады.
Газета рэзюмуе, што гандаль застаецца найважнейшым элементам росквіту. Цяжкі пераходны перыяд паставіць пад пагрозу ўзровень жыцця брытанцаў.
Катастрафічнае рашэнне
Шэраг аналітыкаў выказвае меркаванне, што пасля выхаду з ЕС брытанская эканоміка будзе перажываць цяжкі перыяд. Перамовы аб выхадзе пойдуць цяжка, адносіны з Еўропай будуць пагаршацца, перавагі адносінаў з трэцімі краінамі не будуць заўважнымі. Брытанская эканоміка пачне моцна адставаць ад эканомік краін ЕС.
Калі свабоднае перамяшчэнне людзей паміж Брытаніяй і ЕС моцна скароціцца — знізіцца доступ да еўрапейскага рынку тавараў і асабліва паслуг. Падпісаць выгадныя гандлёвыя адносіны з іншымі краінамі не стане лёгкай задачай, аб’ём інвестыцый будзе моцна скарачацца.
“Падумайце, з кім захоча падпісаць гандлёвую дамову ЗША, з Брытаніяй ці з Еўрасаюзам? Які рынак яны абяруць для сябе?” — задаецца пытаннем Рэбека Драйвер з кансультацыйнай кампаніі Analytically Driven.
Іншыя аналітыкі кажуць пра негатыўны эфект скарачэння міграцыйных плыняў на абмежаваны рэсурс кваліфікаванай рабочай сілы ў Брытаніі.
Эканаміст Citigroup Майкл Сондэрс кажа пра тры шокавыя наступствы для брытанскай эканомікі: скарачэнне экспарту праз горшы доступ да фінансавых паслуг ЕС; скарачэнне эканамічнага росту і ўзроўню спажывання праз зніжэнне прытоку мігрантаў; скарачэнне інвестыцый. Усё гэта моцна ўдарыць па дзяржаўным бюджэце, запатрабуе павышэння падаткаў, скарачэння дзяржаўных выдаткаў і больш высокіх выдаткаў на фінансаванне дэфіцыту.
Брытанскае выданне рэзюмуе, што з улікам відавочных эканамічных рызыкаў у кароткай і сярэднетэрміновай перспектыве Brexit не вытрымлівае аналізу “выдаткі-выгады”. У той жа час прыхільнікі ЕС не павінныя спяшацца з катэгарычнымі негатыўнымі прагнозамі, бо гандаль застаецца ўсяго толькі адным з рухавікоў росту і росквіту.