Сям'я Віталя Жука / калаж Улада Рубанава, Еўрарадыё
"У першы дзень адпушчу тату, а ў другі — астатніх беларусаў", — так пяцігадовая Насця Касабуцкая год таму адказвала на пытанне пра тое, што б яна зрабіла, калі б на адзін дзень стала прэзідэнтам.
Насця пакуль не стала прэзідэнтам. Але яе тата — экс-палітвязень Віталь Жук — нарэшце побач з ёй. Мужчына адбыў у калоніі ўвесь тэрмін (1,5 года за "абразу" Лукашэнкі). Каб пазбегнуць новага затрымання, ён разам з жонкай і дзецьмі пакінуў Беларусь.
На вузкай вулачцы італьянскага горада Прата прыцягвае ўвагу сям'я з шасці чалавек. Дзеці спрачаюцца, хто будзе ісці побач з татам. Васьмігадовы Арцём перамагае сясцёр — і з гонарам бярэ бацьку за руку.
Бацька сямейства, 38-гадовы Віталь Жук, вызваліўся з беларускай калоніі ў снежні мінулага года. Пасля ціску з боку ўладаў сям'я прыняла рашэнне ўцякаць у Італію. Асцярогі, звязаныя з пераездам у чужую краіну, не пацвердзіліся: тут цёпла сустрэлі беларусаў.
"Больш за ўсё мы перажывалі за адаптацыю дзяцей у новай краіне. Як аказалася, італьянцы — гасцінныя гаспадары. Яны любяць дзяцей: адорваюць падарункамі, кажуць кампліменты. А настаўнікі ў школе робяць усё, каб падтрымаць дзіця ў вучобе, дапамагчы яму хутчэй уліцца ў калектыў. Нашых дзяцей вельмі ўразіў цёплы прыём. Напачатку пыталіся: "Мама, чаму тут да нас так добра ставяцца?" — распавядаюць Маргарыта і Віталь.
Пытанні з легалізацыяй, жыллём, вывучэннем італьянскай мовы, школай для дзяцей вырашыліся дзякуючы праграме падтрымкі бежанцаў. Знайсці працу дапамаглі беларусы з Прата. Зараз Віталь праходзіць стажыроўку ў аўтамайстэрні. Будзе працаваць па спецыяльнасці — у родным Кобрыне ён таксама займаўся рамонтам машын. Мужчына з усмешкай успамінае, як праходзіла сумоўе:
"На працягу гадзіны я паказваў, што ўмею. А потым начальнік сказаў: "Ты прыняты ў нашую сям'ю". Я адчуваю, што змагу стаць тут запатрабаваным спецыялістам, ува мне зацікаўленыя, я бачу гэта па адносінах працадаўцы. Нават калі я ўладкоўваўся, у мяне пыталіся, колькі гадзін я хачу працаваць, які графік мне зручней. Для мяне гэта асабліва важна — у калоніі адбылося пераацэньванне каштоўнасцяў: раней я мог па 12 гадзін праводзіць на працы, цяпер хачу часцей бачыць сям'ю".
Кожную вольную хвіліну Віталь імкнецца быць з дзецьмі, напоўніць іх жыццё прыемнымі ўражаннямі. У Італіі сям'я ўпершыню пабывала на моры.
“Калі мы жылі ў Беларусі, выбрацца на адпачынак усім разам было праблематычна. Усё ўпіралася ў фінансы. Выехаць за мяжу з чатырма дзецьмі — гэта велізарная колькасць грошай. А тут на выходных проста селі на цягнік — і праз гадзіну былі на моры. Аказалася, тут мы можам сабе гэта дазволіць. А мора не блізка. У нашай краіне людзі працуюць на трох працах, збіраюць на кватэры, машыны гадамі, абрастаюць крэдытамі… Які ўжо тут адпачынак усёй сям'ёй".
Нягледзячы на цёплы італьянскі прыём і прыгажосць навакольных краявідаў, сям'я кожны дзень узгадвае Беларусь. Дарослыя імкнуцца моцна не тужыць:
"Шмат у чым настрой дзяцей залежыць ад настрою бацькоў. І калі яны бачаць, што мы на ўсё глядзім са станоўчага боку, то і самі гэта ўбіраюць. Вядома, слёзы ў дзяцей былі. Але мы абдымаем, размаўляем, тлумачым, чаму з'ехалі. Хоць яны і самі ўсё разумеюць. Складаней за ўсё пераезд даўся Сашы (старэйшай дачцэ. — Заўв. рэд.). Яна вельмі сумуе па радні, сяброўкам, катам... Мы ўсімі сіламі падтрымліваем адзін аднаго. Бо ў нейкі момант становіцца так: дом — гэта там, дзе сям'я".
Віталь падкрэслівае: смачная ежа, старадаўнія вулачкі і гасцінныя італьянцы не выцесняць думак пра беларусаў, якія застаюцца за кратамі ў нечалавечых умовах. Ён лічыць, што задача нумар адзін — працягваць змагацца дзеля тых, на чыім месцы яшчэ нядаўна быў ён сам.
У Італіі яны з жонкай працягваюць займацца актывізмам і расказваць італьянцам пра тое, чаму апынуліся ў іх краіне. Віталь з Маргарытай кажуць, што дапамогуць кожнаму беларусу, які ўцёк ад рэпрэсій. Таму што ведаюць кошт дапамогі.
"Калі мы даведаліся пра тое, што сям'я Віталіка Жука пераехала ў Прата, то захацелі дапамагчы яго чацвярым дзецям, каб яны сацыялізаваліся ў Італіі, каб пачалі гаварыць, каб у іх з'явілася кампанія сяброў... Мы вырашылі знайсці сям'ю Віталіка і запрасіць дзяцей да нас у залу на трэніроўкі".
Трэнеры па батутнай гімнастыцы Марыя Паддубная і Анатоль Цітоў у Італіі каля 13 гадоў. Гісторыю палітвязня Віталя Жука яны чыталі ў беларускіх медыя, а калі аказалася, што вялікая сям'я пераехала ў іх горад, адразу ж прапанавалі дапамогу. Зараз муж і жонка бясплатна трэніруюць дзяцей Віталіка і Маргарыты, яны ж праз знаёмых дапамаглі мужчыну знайсці працу ў горадзе.
На пытанне, чаму яны дапамагаюць сям'і палітвязня, Маша і Толік хорам адказваюць:
"Таму што мы — беларусы". А яшчэ ў памяці захоўваецца ўласны вопыт адаптацыі ў чужой краіне.
"Той, хто кажа, што тут усё добра і жыццё такое лёгкае, памыляецца. Тут трэба працаваць, каб жыць. Калі ты працуеш — ты атрымліваеш грошы. Калі не працуеш — нічога не атрымліваеш. Тут мы нікому не патрэбныя, калі самі не прарываемся…”
Рэгіён Таскана — не самы папулярны напрамак сярод беларусаў, якія бягуць ад рэпрэсій. У перыяд зняволення Віталя Маргарыта з дзецьмі брала ўдзел у праграме падтрымкі дзяцей палітвязняў. Калі давялося бегчы з Беларусі — звярнулася да арганізатара праекта па дапамогу.
Кіраўніца асацыяцыі "Талака", прадстаўніца Народнага пасольства Беларусі ў Італіі Юлія Юхно амаль за руку правяла шматдзетную сям'ю па дарозе да атрымання статусу бежанцаў.
"Для мяне важна дапамагаць не толькі цяперашнім палітвязням, але і ўсім рэпрэсаваным беларусам, якія вымушана пакінулі дом. Пра іх часта забываюць. Мне паступаюць заяўкі з просьбамі аб дапамозе. На жаль, у Італіі няма нейкай адмысловай праграмы падтрымкі пацярпелых беларусаў. Таму мы стараемся дзейнічаць у рамках тых праграм для бежанцаў, што ўжо існуюць..."
Юля сама пакінула радзіму праз рэпрэсіі. У Італіі атрымала пашпарт бежанца і пачала шлях грамадзянскай актывісткі. Цяпер яна рэалізуе праекты дапамогі для палітвязняў і ўцекачоў, рэгулярна выступае на кангрэсах, дзе расказвае італьянцам, што адбываецца ў нашай краіне. Зараз у яе візітоўніцы — кантакты італьянскіх палітыкаў усіх узроўняў.
“Гэта вельмі важна — інфармаваць грамадства. Калі людзі не ведаюць пра праблему — яны не будуць табе дапамагаць. Тым больш цяпер, калі Беларусь асацыююць з Лукашэнкам і краінай-агрэсарам".
У італьянскай Канфедэрацыі працоўных прафсаюзаў ахвотна дапамагаюць Юлі: падтрымліваюць праекты, выдзяляюць грошы, арганізуюць для яе сустрэчы з палітыкамі. Фабія Франкі, генеральны сакратар Канфедэрацыі рабочых прафсаюзаў Фларэнцыі-Прата, прызнаецца: у Італіі пакуль недастаткова ведаюць пра тое, што адбываецца ў Беларусі.
“Важна, каб італьянцы ведалі: у сэрцы Еўропы ёсць дыктатар Лукашэнка, які саджае ў турму людзей, якія думаюць інакш, чым ён. Мы ствараліся, каб абараняць правы працоўных, але мы не можам ігнараваць прыгнечаны народ. Наш абавязак — быць на баку тых, хто змагаецца за свабоду і дэмакратыю. Калісьці нам таксама дапамаглі заваяваць свабоду ў барацьбе італьянскага руху Супраціву…”
Маргарыта і Віталік прызнаюцца: без дапамогі беларусаў і салідарнасці італьянцаў яны б дакладна не справіліся, бо да пераезду не рыхтаваліся. Як не рыхтаваліся і да таго, што чужая краіна акажа такі цёплы прыём. Тут у былога палітвязня пачалася дольчэ віта. З беларускім прысмакам. Італьянцам не зразумець.
"Для мяне дольчэ віта — гэта свабода. Гэта магчымасць быць са сваёй сям'ёй, гадаваць сваіх дзяцей. Не баяцца шоргату, не жыць у стане параноі, не гадаць, ці не затрымаюць паўторна..."
Пры падтрымцы "Медыясеткі"
Каб сачыць за галоўнымі навінамі, падпішыцеся на канал Еўрарадыё ў Telegram.
Мы штодня публікуем відэа пра жыццё ў Беларусі на Youtube-канале. Падпісацца можна тут