Знясільваючая спёка ў Мінску / "Мінск-Навіны"
Глабальнае пацяпленне — у топе сусветных тэм для абмеркавання. Сярэдняя тэмпература на планеце расце, і Беларусь не выключэнне. Мінулы год стаў самым цёплым за ўвесь перыяд назіранняў за кліматам: пры норме ў +6,7 градуса сярэднегадавая тэмпература склала 8,8 градуса.
Карыстальнікі "Твітара" пачалі паўжартоўны трэд з плюсамі і мінусамі глабальнага пацяплення для Беларусі. З плюсаў:
— трэба будзе менш расійскага газу на ацяпленне;
— можна будзе збіраць па 2-3 ўраджаі за год;
— узімку можна будзе хадзіць без шапкі (прывітанне, мама!);
— у Беларусі з'явіцца ўласнае мора;
— а яшчэ свае ківі і бананы.
Праўда, адразу ж знайшліся і мінусы:
— засухі і пагроза маштабных лясных пажараў;
— зніжэнне ўзроўню рэк, азёр і грунтовых вод;
— Палессе можа ператварыцца ў пустыню.
А калі сур'ёзна: што наконт плюсаў і мінусаў глабальнага пацяплення для Беларусі думаюць эксперты?
Ужо сярэдзіна каляндарнай зімы, а за акном — дажджы, вецер, плюсавая тэмпература. Нешта не сыходзіцца. Наталля Клявец, начальнік аддзела вывучэння змен клімату Белгідрамета, пацвярджае: так, зімы ў Беларусі пакуль не было. З сярэдзіны верасня ў нашай краіне стаіць восеньскае надвор'е.
Спецыяліст тут жа супакойвае: нічога страшнага ў гэтым няма. Напрыклад, цёплым студзень быў і ў 1984 годзе. Тады першага чысла тэмпература паднялася да 5,9 ℃. А ў 2020-м — толькі да 1,8 ℃!
"Але пацяпленне — гэта не міф, а факт. З 1989 года ў свеце ідзе трэнд на павышэнне тэмператур. І гэта пацяпленне не мае сабе роўных у гісторыі метэаназіранняў. Перыяд з 2010 па 2019 год адзначаны як самы цёплы", — распавядае Наталля Клявец.
"Чакаецца, што Беларусь будзе адчуваць умераныя або мінімальныя ўздзеянні глабальнага пацяплення. Наш клімат ссоўваецца ў паўднёвы бок. За апошнія 10-15 гадоў сярэдняя тэмпература ў Беларусі павысілася на 0,8 градуса. І гэта шмат", — разважае Марыя Фалалеева, старшыня цэнтральнага савета МГА "Экапраект".
Сельская гаспадарка — галіна, на якую кліматычныя змены ўплываюць найбольш. Хутка спецыялістам спатрэбіцца перагледзець тэрміны пасадкі культур і падумаць пра больш цеплалюбівыя расліны.
"З-за пацяплення змяняецца працягласць вегетацыйнага перыяду. Карацейшай стане зіма. Гэта значыць, можна будзе вырошчваць іншыя культуры", — удакладняе Наталля Клявец.
Калі раней, напрыклад, грэчка на Віцебшчыне лічылася экзотыкай, дык цяпер на поўначы Беларусі атрымліваюць добрыя ўраджаі гэтай культуры.
Будзе, але не так-та і хутка. Такія тэмпературы ў Беларусі чакаюць у 2050 годзе. Пакуль што рэкорд зафіксавалі ў Гомелі ў 2010 годзе — +38,9 ℃.
"Нядаўна мы правялі разлік змяненняў клімату разам са спецыялістамі Галоўнай геафізічнай абсерваторыі імя Ваяйкова (Санкт-Пецярбург). Па самым жахлівым сцэнары да канца стагоддзя тэмпературы ў свеце вырастуць прыблізна на 4 градусы. Што тычыцца нашых шырот, дык, акрамя новых рэкордаў, з кожным годам усё радзей будуць адзначацца вельмі нізкія тэмпературы, напрыклад -25 ℃", — тлумачыць Наталля Клявец.
Зіма ў Беларусі стане карацейшай, а летні перыяд — даўжэйшым і больш дажджлівым. Агульная колькасць ападкаў змяніцца не павінная, але яны стануць менш раўнамернымі. Марыя Фалалеева лічыць, што гэта нават можа прывесці да паводак.
Эколагі спяшаюцца расчараваць нас: сапраўднага мора ў Беларусі ў бліжэйшыя дзесяцігоддзі не прадбачыцца.
"А калі мы і будзем мець справу з катаклізмамі такога маштабу, дык большасць насельніцтва еўрапейскага рэгіёну (і Беларусі ў тым ліку) да гэтага моманту спыніць сваё існаванне. Зараз кліматолагі і географы ўсё больш заклапочаныя праблемай "кропкі невяртання", калі адзін працэс у экасістэме пераходзіць крытычны ўзровень і запускае эфект даміно. Гэты варыянт робіцца ўсё больш рэальным. Напрыклад, раставанне леднікоў ў Грэнландыі прыводзіць да зменаў у экасістэмах краін Афрыкі і Амазонскіх лясоў", — тлумачыць Марыя Фалалеева.
Пры гэтым эксперт настроеная пазітыўна: пакуль у нас ёсць усе інструменты, каб пазбегнуць экалагічнай катастрофы.
Эколагі лічаць, што беларусы — істоты вельмі метэазалежныя. Ужо цяпер нязвыклая для нас спёка дрэнна адбіваецца на самаадчуванні людзей з сардэчна-сасудзістымі захворваннямі.
"Таксама памяншаецца колькасць дзён з тэмпературай ніжэй за нуль, пры якой гіне большасць вірусаў. Адпаведна, расце рызыка эпідэмій. А падчас спёкі павялічваецца рызыка пераносу захворванняў праз узбуджальнікаў ў вадзе — у гарадах варта зрабіць больш сучасныя сістэмы ачысткі", — мяркуе Марыя Фалалеева.
За апошнія гады значна павялічылася колькасць захворванняў, якія пераносяць кляшчы. Усё праз пацяпленне. Раней перыяд актыўнасці паразітаў складаў некалькі тыдняў улетку. Зараз ён доўжыцца з канца вясны па пачатак восені.
Каб сачыць за галоўнымі навінамі, падпішыцеся на канал Еўрарадыё ў Telegram.
Мы штодня публікуем відэа пра жыццё ў Беларусі на Youtube-канале. Падпісацца можна тут.