Прыніжалі, абражалі і прымушалі есці соль. Тэрмінавік — пра беларускае войска

Чытаць болей: Что такое расписание болезней? Кого в Беларуси не берут в армию по здоровью

— Правілаў было вельмі шмат, запомніць усё адразу было немагчыма. Напрыклад, нельга было карыстацца гарачай вадой і душам у лазні, на вопратцы павінныя быць абавязкова зашпіленыя ўсе гузікі, калі заўважалі, што адзін расшпілены — яго вырывалі, калі развязаныя шнуркі — адразалі.

Нельга было казаць гаварыць "стаміўся" — чалавека, які гэта сказаў, прымушалі піць гарачую каву з соллю, а пакуль ён яе п'е, усе "сланы" мусілі адціскацца ў памяшканні для сушкі абутку (тэмпература там даходзіла да 35 градусаў).

Была і такая традыцыя: у сталоўцы "сланы" мусілі падыходзіць да "дзядоў" і забіраць кавалак масла, пры гэтым казаць, колькі ім дзён засталося да дэмбеля. Калі хтосьці забываў — даводзілася есці "снікерс". Так называлі кавалак хлеба з маслам і велізарным слоем солі, яго дзялілі паміж усімі "сланамі".

На шчасце для ўсіх, кажа Дзяніс, дзедаўшчыны падчас яго службы хапіла на тры дні.

— Аднойчы адзін хлопец, які пагадзіўся з правіламі, пасля пытання аднаго з афіцэраў пра тое, як яму ў войску, выклаў усё: і пра сушылку, і пра "снікерс", і пра душ. У гэты ж дзень "дзяды" абвясцілі, што "правілы" скасоўваюцца: маўляў, жывіце як хочаце. Як я потым высветліў, афіцэр прыстрашыў "дэмбеляў" за дзедаўшчыну.

Гісторыя з дзедаўшчынай за межы часткі не выйшла, пра гэта не ведалі нават вышэйшыя афіцэры. Аднак Дзяніс упэўнены, што пра тое, што адбываецца ў казарме, ведаюць амаль усе, але нічога не хочуць з гэтым рабіць.

Паводле саміх "дзядоў", "правілы" — гэта альтэрнатыва статуту, традыцыі, па якіх жылі тэрміновікі дзясяткі гадоў.

— Яны казалі, што ім таксама давялося калісьці гэта ўсё перажыць, што з іх таксама здзекаваліся і прыніжалі, таму яны мусяць рабіць гэта і з намі, каб захоўваць пераемнасць. Але асабіста для мяне гэта не апраўданне. Навошта гэта ўсё? Дзе чалавечнасць, суперажыванне?

Я не абвінавачваю ў гэтым канкрэтна іх — вядома, вінаватая сістэма і само існаванне тэрміновай службы. Але я не думаў, што людзі, з якімі ты мог сустракацца кожны дзень у звычайным жыцці, здольныя да такога апусціцца.

Пра афіцэраў

У войску, кажа Дзяніс, каб "не паехаць кукухай", трэба забыць слова "справядлівасць", пастарацца застацца сабой і навучыцца прыстасоўвацца як да іншых тэрмінавікоў, так і да афіцэраў.

— Афіцэры — гэта асобная гісторыя. На маю думку, амаль усе яны тупыя і неадэкватныя. Вышэйшых афіцэраў — падпалкоўнікаў і палкоўнікаў — у нас баяліся амаль усе. Іх настрой ніколі нельга было адгадаць, лепш за ўсё было не трапляцца ім на вочы. Адзін з такіх афіцэраў, напрыклад, практычна заўсёды быў п'яны і часцяком тварыў жах. Аднойчы адзін хлопец не прапусціў яго ў дзвярах — у адплату той ударыў яго кулаком у грудзі, а яшчэ быў выпадак, калі тэрмінавік выпадкова засвяціў перад ім сэнсарны тэлефон (у войску яны пад забаронай) — за гэта афіцэр стукнуўнебараку тэлефонам па галаве.

Дзяніс кажа, што гэтыя выпадкі — верх айсберга.

— Многія са звычайных афіцэраў, напрыклад капітаны або лейтэнанты, лічылі сябе вышэйшымі за тэрмінавікоў: адбіралі цыгарэты, ежу, якую перадавалі бацькі, прасілі выкінуць смецце або падмесці ў іх у кабінеце. Быў выпадак, калі аднаму з афіцэраў тэрмінова быў патрэбны паўэрбанк, ён сказаў, што калі яго не будзе, то ён пераверне ўсе ложкі і рэчы ўверх дном. Яны проста рабілі што хацелі. Пачуццё поўнай беспакаранасці і ўлады.

Чытаць болей: Болезнь — “гейство”: как военкоматы отправляют геев в психиатрические больницы

Афіцэры, успамінае Дзяніс, грэбліва адклікаліся пра ўласных жонак, размаўлялі амаль выключна матам і пастаянна жудасна жартавалі пра секс. Ад жыцця ім трэба было няшмат: заробак "больш за тысячу" і нічога не рабіць.

— У нас у частцы былі яшчэ два лейтэнанты — юнакі, якія скончылі ўніверсітэт у адзін год са мной. Фанабэрыстасці ў іх было хоць адбаўляй, вечна спрабавалі мяне "шыхтаваць", вучыць, нешта казалі пра жыццёвыя прынцыпы. Але варта было пару разоў ім нешта адказаць, як яны супакойваліся. Неяк раз я пры адным з іх я сказаў слова "дысананс" — і ледзь не засмяяўся, калі ён папрасіў растлумачыць яго значэнне. Тое самае было і са словам "гіпербалізаваць".