Еўрарадыё
Артыкул 33 Падатковага кодэкса дазваляе фінансавай міліцыі даналічваць прадпрыемствам падатковыя выплаты за апошнія 5 гадоў, калі ўстаноўлена, што яны сыходзілі ад падаткаў. На справе ж праз артыкул 33 бізнес час ад часу караюць за тое, што раней не было забаронена. Для некаторых сумы становяцца непад'ёмнымі.
Два гады таму, калі цяперашняя рэдакцыя Падатковага кодэкса яшчэ была ў рабоце, прадпрымальнікі асцерагаліся з'яўлення ў ім такога артыкула. І ён з'явіўся — у самы апошні момант, калі ў бізнес-супольнасці ўжо не было магчымасці на нешта паўплываць. Там адразу загаварылі пра "рэінкарнацыю" скасаванага ўказа №488 аб ілжэпрадпрымальніцтве.
Цяпер рыхтуецца чарговая порцыя паправак у Падатковы кодэкс. Але, як даведалася Еўрарадыё, артыкул 33 застанецца на сваім месцы. Мы распыталі экспертаў пра тое, як ён працуе, да якіх вынікаў прыводзіць яго прымяненне і чаму ўсё гэта не вельмі ўдала і справядліва.
— Артыкул 33 накіраваны на тое, каб рэальна перакрываць самыя складаныя і хітрыя схемы ўхілення ад выплаты падаткаў. Але прымяненне гэтага механізма патрабуе існавання інстытутаў, якія забяспечваюць справядлівасць яго прымянення. У тым ліку незалежнага і справядлівага суда, — кажа эканаміст Леанід Фрыдкін.
Ён адзначае, што скасаваны ўказ №488 і артыкул 33 ПК — усё ж розныя з'явы. Указ №488 дазваляў кантралёрам рабіць "вельмі адвольныя рэчы" і прыцягваць да адказнасці прадпрымальнікаў паводле фармальных прыкмет. Напрыклад, кампанію маглі прызнаць "ілжэпрадпрымальнікам", калі незаконную прадпрымальніцкую дзейнасць ажыццяўляў яе контрагент. Пры гэтым кампанія магла гэтага і не ведаць, сумленна выканаць умовы здзелкі і заплаціць усе падаткі.
А аб'ядноўвае ўказ №488 і артыкул 33 ПК тое, што артыкул 33 можа прымяняцца рэтраспектыўна. Тое, што норма ўступіла ў сілу пасля здзяйснення нейкіх "парушэнняў", аказваецца няважным.
Артыкул 33 ПК дазваляе правяраць дзейнасць арганізацыі за апошнія 5 гадоў. Часам орган, які правярае, прыходзіць да высновы, што адзін з бакоў дамовы не меў права выконваць работы як індывідуальны прадпрымальнік.
Складаюцца акты праверак, па якіх дамовы змяняюцца без звароту ў суд.
— Вынікам такіх перакваліфікацый з'яўляецца даналічэнне падаткаў, напрыклад падаходнага падатку, правяранай арганізацыі, — расказвае сябра праўлення Асацыяцыі падаткаплацельшчыкаў і дарадца адвакацкага бюро "Гарэцкі і партнёры" Наталля Зварано. — Плацельшчыку, у дачыненні да якога прымяняюцца нормы артыкула 33 Падатковага кодэкса, даналічваецца падаходны падатак па стаўцы 13% без уліку таго факту, што, напрыклад, ІП, перакваліфікаваны ў работніка, выплачваў падатак па спрошчанай сістэме падаткаабкладання па стаўцы 5% або па стаўцы 3% плюс ПДВ.
Вынікам такога падыходу з'яўляецца даналічэнне істотных сум да выплаты ў бюджэт, бо праверкі праводзяцца за папярэднія тры ці пяць гадоў.
Наталля Зварано падкрэслівае, што ўжо ёсць досвед, калі плацельшчыку па выніках прымянення артыкула 33 ПК давялося ліквідаваць бізнес або абвясціць пра банкруцтва.
Удзельнікі Бізнес саюза прадпрымальнікаў і наймальнікаў імя М. С. Куняўскага не сутыкаліся з работай артыкула 33 ПК. Але ў цэлым, па словах кіраўніка бізнес-саюза Жанны Тарасевіч, артыкул 33 "ужываўся, і дастаткова жорстка".
Напрыклад, 24 верасня Камітэт дзяржаўнага кантролю паведаміў, што на службовых асоб кампаніі "Белцяжмаш", у якой здымаў офіс штаб Віктара Бабарыкі, распачатая крымінальная справа паводле часткі 2 артыкула 243 — ухіленне ад выплаты сум падаткаў, збораў. Сума шкоды склала 6,3 млн рублёў. Прычына — драбненне кампаніі з мэтай мінімізацыі падаткаў. Было створана 14 дадатковых суб'ектаў гаспадарання.
З заявы КДК вынікае, што замест таго, каб "Белцяжмаш" выплачвала 18% ад прыбытку па агульнай сістэме падаткаабкладання, раздробленыя кампаніі выплачвалі падаткі па зніжаных стаўках — 5% ад выручкі кампаніі без выплаты падатку на дабаўленую вартасць або 3% ад выручкі кампаніі плюс ПДВ.
Да 2019 года драбненне бізнесу не было каральным. Прыцягнуць да адказнасці за гэта стала магчыма з пачатку работы артыкула 33 Падатковага кодэкса. А "схема" на "Белцяжмашы" працавала з 2014 года.
Апытаныя эксперты згодныя, што такі інструмент, як артыкул 33 ПК, патрэбен для барацьбы з ухіленнем ад выплаты падаткаў. Тым больш што ён існуе ў многіх краінах, у тым ліку ў нашых суседзяў.
— Галоўнае, каб ён не ўжываўся як інструмент рэпрэсій. Да нядаўніх часоў у дзяржавы не было ў ім асаблівай патрэбы. Але, як паказваюць некаторыя падзеі, яны могуць з'яўляцца ў любы момант, — кажа Леанід Фрыдкін.
Наталля Зварано падкрэслівае, што прымяненне мер па прадухіленні сыходу ад выплаты падаткаў не павінна прыводзіць да "лятальных канцоў".
— Стала вядома, што нормы Падатковага кодэкса зведаюць змены не толькі ў 2021 годзе, але і ў 2022 годзе. Магчыма, бізнес і дзяржава змогуць знайсці парытэт у падыходах да ўжывання нормаў артыкула 33, каб, з аднаго боку, эфектыўна змагацца са злоўжываннямі, а з другога — карэктаваць падатковую базу плацельшчыка, які правініўся, разумна. Каб дзяржава не губляла гэтага самага плацельшчыка, — заключае Наталля Зварано.
Каб сачыць за галоўнымі навінамі, падпішыцеся на канал Еўрарадыё ў Telegram.
Мы штодня публікуем відэа пра жыццё ў Беларусі на Youtube-канале. Падпісацца можна тут.